Bạn phản ứng nhanh đến mức nào trước một chuyện không vừa ý?
Phần lớn chúng ta không sống bằng lý trí. Chúng ta sống bằng ký ức. Một người chặn đầu xe, một đồng nghiệp nói sai, một câu nhắn không như ý... chỉ cần vài phần nghìn giây là ta đã bực, đã gắt, đã tự lên kịch bản cho một cuộc chiến vô hình. Tất cả diễn ra nhanh hơn cả ý nghĩ.
Não người vốn thông minh, nhưng nó cũng rất lười. Nó lưu trữ mọi phản ứng cũ như những đoạn mã ngắn, và chỉ cần một tình huống tương tự, nó lập tức “chạy lại chương trình”. Cảm xúc nổi lên, tim đập mạnh, cơ bắp co lại, giọng nói cao hơn. Đó không phải “bạn”. Đó là cái máy bên trong bạn, cái cơ thể đã quá quen với cảm xúc tiêu cực đến mức nghiện nó.
Joe Dispenza – một nhà thần kinh học từng bị liệt nửa người sau tai nạn xe đạp – nói rằng chúng ta là những sinh vật bị chính cảm xúc mình lập trình. Mỗi lần ta phản ứng như cũ, não lại củng cố mạch thần kinh cũ. Nó không phân biệt đúng sai, nó chỉ biết: “À, chủ nhân tôi lại chọn tức giận, vậy tôi sẽ giữ nguyên cấu trúc này.” Cứ thế, ta tưởng mình “có cá tính”, “thẳng thắn”, nhưng thực ra chỉ là đang lặp lại một ký ức cảm xúc chưa được chữa lành.
Thế giới hiện đại không còn sư tử rượt sau lưng, nhưng cơ thể ta vẫn sống như trong rừng. Một email, một câu nói trái ý, cũng đủ kích hoạt phản ứng “chiến hay chạy”. Và khi sống trong trạng thái báo động suốt ngày, ta gọi đó là “căng thẳng mãn tính”, rồi bào chữa: “Tôi là người nóng tính, tôi phản ứng nhanh lắm.” Đáng tiếc, phản ứng nhanh không phải là nhạy bén. Nó là biểu hiện của người chưa tự do.
Người tự do là người có thể tạm dừng. Không phải dừng để chịu đựng, mà để quan sát. Để nhận ra rằng cảm xúc này không mới, nó chỉ là một bản sao của quá khứ đang mượn hình dáng hiện tại để quay lại. Khi bạn quan sát được nó, bạn đã tách mình ra khỏi nó. Và đó là giây phút đầu tiên của thay đổi.
Cách đơn giản nhất để bắt đầu: hít một hơi thật chậm, để cơ thể hiểu rằng không có gì nguy hiểm. Khi hơi thở chậm lại, nhịp tim ổn định, amygdala; trung tâm cảnh báo trong não, cũng dịu xuống. Trong khoảng không gian im lặng đó, bạn có thể chọn lại. Chọn im lặng, chọn rời đi, chọn mỉm cười. Mỗi lựa chọn như vậy là một lần bạn tái huấn luyện não bộ, dạy nó biết rằng bình an cũng là một phản ứng có thể học được.
Tự do không phải là làm được nhiều điều hơn, mà là biết dừng lại đúng lúc. Khi còn bị kéo đi bởi mỗi chuyện không vừa ý, con người vẫn chưa thật sự làm chủ cuộc sống của mình. Mọi mâu thuẫn, tổn thương, hay căng thẳng đều bắt đầu từ một phản ứng vội và chính sự vội ấy khiến ta đánh mất năng lượng, thời gian, và cả sự sáng suốt.
Giữa chuyện xảy ra và cách bạn phản ứng là một khoảng rất nhỏ, nhưng chính khoảng đó quyết định chất lượng cuộc sống. Người biết giữ khoảng ấy, dù chỉ một hơi thở; sẽ thấy mình nhẹ đi, rõ hơn, và bình tĩnh hơn với tất cả.
Không ai thay đổi được quá khứ hay kiểm soát được người khác. Nhưng ai cũng có thể học cách phản ứng khác đi; bắt đầu từ lần tới, khi điều gì đó khiến bạn khó chịu. Nếu làm được điều đó, bạn đã tiến một bước lớn hơn nhiều so với những người vẫn còn chạy theo những phản ứng cũ của chính mình.
Nguồn: ST
